[ Pobierz całość w formacie PDF ]
chirurgicznemu rozdzieleniu półkul mózgowych (zabiegi tego rodzaju stosowane są w leczeniu
padaczki). Operacja polega na przecięciu ciała modzelowatego (corpus callosum), które łączy
korę obu półkul, umożliwiając komunikację między nimi Uczestnikom eksperymentu pokazano
po dwa rysunki, każdy z nich zarejestrowała jedna półkula mózgowa (przez przeciwległe oko),
a następnie serię innych ilustracji, spośród których należało wybrać kolejne dwie, związane
tematycznie z oglądanymi wcześniej. Lewa półkula jednego z badanych obejrzała" na rysunku
kurzy pazur, natomiast prawa - ośnieżony dom. Kiedy poproszono tę osobę o wybranie
rysunków wiążących się z pokazanymi przed chwilą, wskazała ona ilustracje przedstawiające
kurczaka oraz szuflę do odgarniania śniegu, czyli dokonała trafnego wyboru. Wybór kurczaka
uzasadniła ona tym, ze na poprzednim rysunku widziała kurzy pazur, jednak wyjaśniając
związek między łopatą do odgarniania śniegu a ośnieżonym domem powiedziała: Aby
posprzątać kurnik, należy mieć łopatę do odśnieżania" Ta zaskakująca odpowiedz całkowicie
zmieniła nasze poglądy na temat przebiegu procesów myślenia.
Oczywiście podane wyjaśnienie me było prawdziwą przyczyną wyboru łopaty, która wyraznie
odnosiła się do ośnieżonego domu. Prawa półkula tej osoby nie mogła jednak przekazać
zarejestrowanego obrazu do półkuli lewej, myślącej werbalnie, toteż ta ostatnia, zauważywszy
wybraną ilustrację, wymyśliła wytłumaczenie1 Lewa półkula stworzyła zatem własną
interpretację (według terminologii NLP usprawiedliwienie") działania. Uczestnik eks-
perymentu nie zdawał sobie sprawy z tego, ze podane przez mego uzasadnienie było sztucznie
sfabrykowane, obydwa skojarzenia wydawały mu się równie naturalne. Fakt, ze podał on tę
interpretację bez namysłu, dowodzi jednak, iż mózg potrafi znalezć wytłumaczenie dla każdej
sytuacji.
Inne badania potwierdziły odkrycie, iż formułujemy interpretację lub wytłumaczenie własnych
zachowań i stosujemy się do nich w dalszym postępowaniu. Na ogół nie zdradzamy takich
usprawiedliwień innym osobom, a przynajmniej nie mówimy o nich. Przechowujemy je w
świadomości i pozwalamy im kierować dalszymi zachowaniami. Usprawiedliwienia te z reguły
są pozytywne albo negatywne, optymistyczne albo pesymistyczne. Gracz w golfa, który nie
zdołał umieścić piłki w dołku z odległości jednego metra, poszukując dla siebie
optymistycznego usprawiedliwienia mógłby stwierdzić- To do mnie niepodobne, co za pech",
po czym zapomniałby o tym zdarzeniu uznawszy je za nieistotne. Z kolei pesymistyczne
usprawiedliwienie porażki w meczu tenisowym brzmiałoby zapewne. Przecież to oczywiste
Backhand zawsze mnie zawodzi". Pani domu, która przygotowała wyśmienite potrawy na cześć
specjalnych gości, mimo usłyszanych komplementów może sformułować negatywną
interpretację całego wieczoru i wszystkich uwag, wypowiedzianych pod jej adresem przez
uczestników spotkania. Mówiąc żargonem NLP, usprawiedliwia się ona ze swojego
zachowania. Jego wspomnienie i towarzyszące mu odczucia zostają w ten sposób utrwalane i
oddziałują na przyszłe działania w sposób pozytywny albo negatywny, w zależności od
charakteru usprawiedliwienia.
Zauważ, że tenisista użył słowa zawsze", które jest częstym przejawem nieracjonalnego
41
sposobu myślenia. Zwróć również uwagę, ze usprawiedliwienia obecnych zachowań me muszą
pozostawać w związku z osiąganymi dotychczas wynikami. Wprost przeciwnie pani domu
może cieszyć się opinią niezrównane) kucharki i organizatorki przyjęć, a tenisista mógł mieć na
swym koncie więcej zwycięstw niż jego optymistycznie nastawiony przeciwnik. Problem
polega na tym, że osoba myśląca pozytywnie zapamiętuje najlepsze chwile ze swojego życia,
natomiast osoba myśląca negatywnie - najgorsze. Zatem me fakty wchodzą tu w grę, lecz ich
interpretacja oraz wywołane przez nią samopoczucie, które oddziałuje na przyszłe zachowania.
Nasze indywidualne mapy świata - coraz bardziej szczegółowe w wyniku uzupełniania ich o
kolejne interpretacje rozmaitych zachowań - stają się naszą rzeczywistością.
W dłuższej perspektywie rzeczywiste osiągnięcia jednostki nie odbiegają od sformułowanej
przez nią interpretacji czy oceny własnych działań. Wspomniane na początku rozdziału badania
wyników osiąganych przez optymistów i pesymistów wykazały, ze optymistycznie nastawieni
agenci ubezpieczeniowi realizowali o 20 procent wyższą sprzedaż niż ich koledzy -pesymiści
(dzięki testom psychometrycznym postawy takie jak pesymizm lub optymizm z łatwością
można ocenie), mimo takich samych kwalifikacji i doświadczenia zawodowego. Po roku
optymiści zwiększyli swą przewagę do 57 procent, odnotowując nawet większy wzrost
wyników mierzonych w liczbach bezwzględnych. Ich pozytywne usprawiedliwienia" nabrały
charakteru samospełniającej się przepowiedni, pomagając zachować wytrwałość, decydującą o
sukcesie w zawodzie sprzedawcy, oraz stan ducha, który każe dążyć do sukcesu mimo
przytrafiających się po drodze porażek. Zatem nasz sposób myślenia o rozmaitych elementach
rzeczywistości, czyli ich interpretacja, zawsze wpływa na nasze przyszłe działania, a tym
samym na osiągnięcia. W ostatecznym rozrachunku pozytywne usprawiedliwienia", przynoszą
pozytywne rezultaty.
Wyuczona bezradność
W 1964 roku na Uniwersytecie Princeton świeżo upieczony absolwent psychologu, dr Martin
[ Pobierz całość w formacie PDF ]