[ Pobierz całość w formacie PDF ]
jeżeli organ nie zapewni, aby w aktach sprawy znajdowało się potwierdzenie, że o wszystkich
okolicznościach istotnych w sprawie strona została poinformowana, jego postępowaniu można
będzie zarzucić, że narusza ono przepisy prawa. Organ nie może też powoływać się na okolicz-
ność niepodjęcia przez stronę przewidzianych prawem czynności procesowych, jeżeli o takiej
możliwości nie poinformował jej w toku postępowania.
Siódmą regułą w tym katalogu jest zasada ogólna czynnego udziału stron w postępowa-
niu. Ma ona takie znaczenie, że organ prowadzący postępowanie zobowiązany jest zapewnić
wszystkim stronom możliwość wzięcia udziału w rozpoznawanej sprawie (art. 10 Kpa), połą-
czonego z prawem do: wglądu do akt sprawy, osobistego udziału w każdej istotnej czynności
dowodowej, zadawania pytań świadkom i biegłym w trakcie przesłuchania, zgłaszania uwag
i wniosków dowodowych (które mogą być nieuwzględnione tylko wówczas, gdy dotyczą kwe-
stii nieistotnych w rozpoznawanej sprawie), wypowiadania swoich opinii co do całego materia-
łu dowodowego oraz żądań zgłoszonych przez strony lub innych uczestników postępowania.
Okoliczność faktyczna, co do której strona nie miała możliwości się wypowiedzieć, nie może
być uznana w sprawie za udowodnioną. Zasada ta nie jest bezwzględna. Organ może odstąpić
88 SAMORZ¥D TERYTORIALNY NR 1-2
od niej, gdy załatwienie sprawy nie cierpi zwłoki ze względu na niebezpieczeństwo dla zdrowia
lub życia ludzkiego albo ze względu na grożącą niepowetowaną szkodę materialną.
Następną zasadę można by określić nazwą: zasada przekonywania. Z art. 11 Kpa wynika, że
obowiązkiem organu administracji jest wyjaśnienie stronom zasadności przesłanek, którymi kiero-
wał się przy załatwianiu sprawy, aby w ten sposób skłonić stronę do podporządkowania się wydane-
mu rozstrzygnięciu bez konieczności stosowania środków przymusu. Nie wystarczy zatem, że organ
wskaże i wyjaśni treść zastosowanych przepisów prawa oraz udokumentuje wszystkie twierdzenia
o faktach należycie przeprowadzonymi środkami dowodowymi. Ponadto musi wykazać zasad-
ność rozstrzygnięcia, czyli jego zgodność z podstawowymi, podlegającymi ochronie w pierwszeń-
stwie przed interesami jednostki, prawami i wartościami. Ponadto w sprawach, w których występują
strony o sprzecznych interesach, obowiązuje zasada niearbitralności (nazywana też w doktrynie
zasadą nakłaniania stron do zawarcia ugody art. 13 Kpa). W tego typu sprawach organ je prowa-
dzący musi najpierw umożliwić stronom ugodowe rozstrzygnięcie sprawy, a nawet nakłaniać je do
zawarcia ugody, która zastąpiłaby decyzję załatwiającą sprawę. Dopiero gdy starania organu spełzną
na niczym, ma on prawo do wydania arbitralnego rozstrzygnięcia.
Równocześnie z przestrzeganiem powyższych zasad organ administracji musi działać
wnikliwie, szybko i posługiwać się najprostszymi środkami prowadzącymi do zamierzo-
nego celu (art. 12 Kpa). Z drugiej jednak strony zobowiązany jest przestrzegać zasady pi-
semności (art. 14 Kpa), co niewątpliwie może (ale nie musi) przyczynić się do przedłużenia
postępowania.
Mimo że polska administracja publiczna w sprawach podlegających rozstrzygnięciu w trybie
określonym Kpa opiera się w przeważającej części na działalności pozbawionych hierarchicznej
struktury j.s.t., w ogólnym postępowaniu administracyjnym obowiązuje zasada dwuinstancyj-
ności (art. 15 Kpa). Oznacza ona nie tylko to, że strona może sprzeciwić się decyzji wydanej
w sprawie, ale także to, że może to uczynić tylko w stosunku do decyzji wydanej w pierwszej
instancji oraz że wniesienie odwołania powoduje obowiązek ponownego rozpoznania i rozstrzy-
gnięcia całej sprawy, łącznie z możliwością zastąpienia zaskarżonego rozstrzygnięcia decyzją or-
ganu odwoławczego, odmienną od decyzji zaskarżonej. Z zasady tej wyprowadzany jest także
wniosek, że organowi odwoławczemu nie wolno ingerować w przebieg postępowania i sposób
załatwienia sprawy w pierwszej instancji, gdyż podważałoby to sens korzystania przez stronę
z prawa do odwołania. Spośród wyjątków od tej zasady warto wskazać przede wszystkim to, że
w sprawach należących do właściwości organów j.s.t. organom odwoławczym nie przysługują
uprawnienia do merytorycznej zmiany zaskarżonego rozstrzygnięcia, jeżeli wybór sposobu zała-
twienia sprawy przepisy prawa pozostawiajÄ… organowi samorzÄ…dowemu.
W stosunku do decyzji, od której nie przysÅ‚uguje odwoÅ‚anie, wystÄ™puje, zgodnie z art. 16 § 1
Kpa, domniemanie posiadania przez nią mocy obowiązującej, a jej usunięcie z obrotu prawnego
możliwe jest jedynie w wyjątkowych przypadkach, określonych w Kpa lub w innych ustawach
(zasada trwałości ostatecznych decyzji administracyjnych). Zasada ta ma służyć zapewnie-
niu poczucia pewności praw nabytych na podstawie decyzji, co jest jedną z podstawowych
konsekwencji obowiązywania zasady państwa prawnego. Tej konstytucyjnej zasadzie ma słu-
żyć także wyrażona w art. 16 § 2 ogólna zasada zaskarżalnoÅ›ci decyzji administracyjnych
do sądu. Dzięki niej, o obowiązywaniu reguł procesowych i norm prawa materialnego w dzia-
Podstawy prawne funkcjonowania terytorialnej administracji publicznej w RP 89
łalności władz wykonawczych państwa nie decydują samodzielnie organy administracji pu-
blicznej, lecz niezawisły, bezstronny i profesjonalny sąd.
6.2.1.2. Tok załatwiania spraw oraz jego kontrola (instancyjna i pozainstancyjna)
Postępowanie administracyjne może być wszczęte z urzędu bądz też w wyniku żądania jego
przeprowadzenia zgłoszonego przez stronę, tj. osobę, która ma w tym interes prawny lub zgła-
sza żądanie z uwagi na swój obowiązek (w przypadku postępowania wszczynanego z urzędu
lub na skutek żądania innej osoby, stroną będzie ten, czyj interes prawny lub obowiązek będzie
mógł zostać w takim postępowaniu prawnie uregulowany ustalony bądz określony).
Do przeprowadzenia postępowania właściwy jest w każdej sprawie konkretny organ (w zależno-
[ Pobierz całość w formacie PDF ]